Schuldeisers proberen altijd eerst zelf de schuldenaar tot betaling aan te zetten vooraleer ze naar de rechtbank stappen, dit is een minnelijke invordering.

Hiervoor kan een schuldeiser een advocaat, deurwaarder of incassobureau inschakelen.
Deze moet de wet minnelijke invordering van 20 december 2002 naleven. Deze wet verbiedt een aantal zaken zoals:

• Zich uitgeven voor een gerechtelijke instantie (bv. gebruik maken van juridische symbolen in briefhoofding zoals de weegschaal van vrouwe justitia);
• Onjuiste bedreigingen uiten zoals het dreigen met beslaglegging zonder uitvoerbare titel of met een tenlastelegging van kosten wanneer er nog geen vonnis is;

Een uitvoerbare titel is een juridische akte die officieel een bepaald recht vaststelt. Dat kan zijn: een vonnis van de rechtbank, een notariële akte of een dwangbevel van Federale Overheidsdiensten. In de akte is de schuld duidelijk bepaald. Een gerechtsdeurwaarder kan met een uitvoerbare titel gedwongen beslag leggen.

Beslaglegging is een dwangmaatregel bij een gerechtelijke invordering. Concreet betekent dit dat een deel van je inkomen direct naar je schuldeiser gaat of dat je spullen of je woning verkocht kunnen worden om met de opbrengst je schuldeiser te betalen.

• De schuldenaar blijven aanschrijven als die de schuld (gemotiveerd) heeft betwist;
• Inlichtingen vragen of vragen om te betalen aan andere personen dan de schuldenaar (bv. partner, familielid, buren, werkgever);
• Pogingen tot inning in aanwezigheid van een derde;
• Het doen tekenen van een schuldbekentenis;
• Telefonische oproepen en huisbezoeken tussen 22uur en 8 uur.

Het is belangrijk om te herhalen dat de schuldeiser tijdens de minnelijke invordering nog niet over een uitvoerbare titel beschikt (een vonnis, dwangbevel, notariële akte). Zo’n titel is nodig om gedwongen te kunnen invorderen en beslag te kunnen leggen. De schuldeiser kan dan een gerechtelijke procedure starten.
Opgelet: sommige diensten van de overheid (FOD Financiën, gemeente, …) kunnen zelf een dwangbevel maken voor ‘onbetwiste schulden’. Een dwangbevel heeft de waarde van een vonnis. Zij moeten niet langs een rechter passeren, maar kunnen zelf een titel creëren en gerechtelijk invorderen.

De aanmaningsbrief.

De aanmaning of ingebrekestelling is de brief van de schuldeiser om aan te manen tot betaling. Een advocaat, gerechtsdeurwaarder of incassobureau kan een aanmaning sturen in naam van de schuldeiser. Deze moet volgende informatie bevatten:

• alle gegevens van de schuldvordering (facturen waaruit de schuld blijkt);
• alle gegevens ter identificatie en contactmogelijkheid van de oorspronkelijke schuldeiser;
• gegevens ter identificatie van de invorderaar (= advocaat, gerechtsdeurwaarder of incassobureau);
• duidelijke beschrijving van de verplichting die de schuld heeft doen ontstaan (vb contract, factuur en betalingstermijn);
• duidelijke beschrijving en verantwoording van de bedragen die worden geëist met inbegrip van schadevergoeding en nalatigheidsinteresten;
• termijn van betaling zonder verdere maatregelen (deze moet minstens 15 dagen bedragen);
• een afzonderlijke alinea bevatten, in het vet gedrukt en in een ander lettertype: “Deze brief betreft een minnelijke invordering en geen gerechtelijke invordering (dagvaarding voor de rechtbank of beslag)”.
  Wanneer de aanmaningsbrief of ingebrekestelling voor een minnelijke invordering (dus geen vonnis door de rechter) door een aangestelde van de schuldeiser (gerechtsdeurwaarder/advocaat/incassobureau) gestuurd wordt moet deze brief een afzonderlijke alinea bevatten, in het vet gedrukt en in een ander lettertype: “Deze brief betreft een minnelijke invordering en geen gerechtelijke invordering (dagvaarding voor de rechtbank of beslag)”. Dit moet duidelijk maken aan de ontvanger van de brief dat de invordering nog in de minnelijke fase zit en niet in de gerechtelijke fase.

Schulden betwisten

Wanneer schulden geheel of gedeeltelijk betwist worden is het heel belangrijk om een aangetekende brief of e-mail te sturen naar de schuldeiser en de derde instantie (invorderaar) waarin u de vermeende schuld duidelijk en gemotiveerd betwist. De wet verbiedt namelijk “het belagen van de consument, wanneer deze uitdrukkelijk en gemotiveerd zijn schuld heeft betwist”.

Meer informatie en voorbeeldbrieven vind je op de website van FOD economie.

Als aanmaningen zonder gevolg blijven kan een schuldeiser een een zaak voor een rechtbank brengen.De meest gebruikelijke manier is de dagvaarding. Het kan soms ook via een verzoekschrift.

De dagvaarding is een akte betekend door een gerechtsdeurwaarder om te verschijnen voor de rechtbank. Zij gaat uit van de schuldeisers of de procureur (bij strafzaken). Dagvaarding is de algemene regel van de rechtsingang en geeft de redenen van de vordering weer. Bij de dagvaarding moet het rolrecht en de deurwaarder betaald worden.

Het verzoekschrift wordt door de partij afgegeven op de griffie van de rechtbank waarna de griffier de partijen oproept (gerechtsbrief). Deze rechtsingang wordt slechts in bepaalde gevallen toegelaten of wenselijk geacht. Het is de goedkoopste manier van rechtsingang.

Vonnis. De rechter neemt een beslissing met een vonnis bij verstek (de beschuldigde was niet aanwezig) of een vonnis op tegenspraak (de beschuldigde was aanwezig en heeft zich kunnen verdedigen).

De betekening is de officiële overhandiging van een vonnis door de deurwaarder.
Na de betekening begint de beroepstermijn te lopen (1 maand). Pas na deze maand is het vonnis ‘definitief’. Het is belangrijk om zo vlug mogelijk contact op te nemen met de gerechtsdeurwaarder om een betalingsplan af te spreken.

Zodra een vonnis werd betekend, is er een uitvoerbare titel. Dit noemt men ook een “grosse”, “uitgifte” of “uitvoerbaar afschrift”
Dit ziet er normaal zo uit:

• op de eerste pagina het “opschrift” (stempel van de koning): “Wij, Albert II, Koning der Belgen, aan allen die zijn en hierna wezen zullen doen te weten:”
• (dan de tekst van het vonnis zelf)
• achteraan het “formulier van tenuitvoerlegging” (tekst ‘lasten en bevelen dat alle …’)

Met een uitvoerbare titel kan een schuldeiser de schuld via beslag komen opeisen. Dit is dan de gerechtelijke invordering.
Let op: sommige diensten van de overheid kunnen zelf een uitvoerbare titel maken zonder langs de rechter te moeten passeren. Dit is mogelijk voor ‘onbetwiste schulden’. Dit heet dan een dwangbevel (van bv. FOD Financiën of een gemeente/OCMW).

Bevel tot betaling. De eerste fase van de echte gerechtelijke invordering is een bevel tot betalen, dit wordt ook betekend door de gerechtsdeurwaarder. Na dit bevel heeft de schuldenaar 24 uur om de schuld volledig te betalen. Hij moet onmiddellijk contact opnemen met de gerechtsdeurwaarder voor afspraken en/of een afbetaalplan.
LET OP: Het bevel tot betalen kan samen met het vonnis worden betekend (dit gebeurt vaak), mits daarna natuurlijk een termijn van 1 maand en 24 uur wordt gerespecteerd tussen de betekening en de effectieve tenuitvoerlegging.

Beslag

Beslag op goederen.
Bij beslag op roerende goederen kan de schuldeiser beslag laten leggen op meubels, een auto, een TV, enz. …
De schuldenaar mag over de in beslag genomen goederen niet meer beschikken. (= verkopen, weggeven, …) Dit is strafbaar.

Bij een uitvoerend beslag kan de inboedel effectief worden verkocht en met de opbrengst van die verkoop kan dan de schuldeiser betaald worden.

De schuldenaar kan wel proberen een openbare verkoop te vermijden en een verkoop in der minne te houden. Hij moet hiertoe een voorstel tot minnelijke aankoop doen aan de gerechtsdeurwaarder en het akkoord moet bekomen worden van de schuldeisers.

Wat mag de gerechtsdeurwaarder niet meenemen?
Zaken die je nodig hebt om normaal te kunnen leven mag de deurwaarder niet in beslag nemen.

• • eten en brandstof voor het hele gezin voor 1 maand;
  • bedden en beddengoed van je gezin;
  • kleding en linnengoed en de kast waarin je dit opbergt;
  • wasmachine en het strijkijzer (wel de strijkplank);
  • tafels en stoelen voor de maaltijd (obv gezinsleden);
  • vaatwerk (servies), huishoudgerei en de kast waar dit in zit;
  • koelkast en kookvuur;
  • voorwerpen van mindervalide gezinsleden;
  • spullen van de kinderen;
  • huisdieren;
  • producten voor persoonlijke hygiëne en voor het onderhoud van je huis;
  • gereedschap voor het onderhoud van de tuin;
  • studieboeken van het hele gezinnen;
  • goederen die je nodig hebt voor je beroep, tot waarde van 2500 euro;
  • voorwerpen die dienen voor het uitoefenen van de godsdienst;
  • een koe, 12 schapen of geiten, een varken, 24 dieren van de hoenderhof, met stro en eten voor 1 maand.

Lees meer info op:
Eerste hulp bij schulden
Steunpunt schuldbemiddeling Brussels Hoofdstedelijk gewest

Beslag op inkomen betekent dat een deel van je loon of je uitkering ingehouden wordt om je schuldeiser mee te betalen. Het is een dwangmaatregel bij een gerechtelijke invordering van schulden. Beslag op inkomen wordt ‘derdenbeslag‘ genoemd. Naast de schuldenaar en de schuldeiser is er hier nog een derde partij in het spel: de werkgever of een uitkeringsinstelling, die een deel van je loon of van je uitkering zal doorstorten aan je schuldeiser.
Hoeveel er van je inkomen naar de afbetaling van je schulden gaat, wordt bepaald door de beslaggrenzen.
Lees meer over de beslaggrenzen op de website van werk.belgië of Het steunpunt schuldbemiddelling van het Brussels Hoofdstedelijk gewest.